Vaak krijgen wij opmerkingen over ons werk en de vraag of het niet zwaar is om continu met verdriet van families te worden geconfronteerd. De week vanaf het moment van overlijden tot de uitvaart is natuurlijk verdrietig, maar ook een week van daadkracht, samenzijn in een bubbel waarbij de rest van de wereld even stilstaat. Samen naar de uitvaart toewerken is een prachtig proces waarin iedereen zijn of haar steentje bijdraagt. Na de uitvaart zelf is er vaak opluchting en heft men het glas op hun dierbare.

Dan zwaaien wij als uitvaartbegeleiders af en breekt er een moeilijkere periode voor de familie aan. Het rouwen en het leren leven zonder iemand die je zo liefhad. De mensen om je heen pakken de draad weer op en het leven gaat door. In een periode van rouw is het van groot belang dat je erop uittrekt, afleiding zoekt: naar het theater, een bezoek aan een museum of restaurant. Maar ook samenzijn met mensen en steeds weer je verlieservaring delen zijn essentieel bij rouwverwerking.

En nu, ten tijde van Corona valt bijna elke vorm van afleiding weg.

Rouwen – een duaal proces

Hoogleraar Margaret Stroebe omschrijft rouwen in een duaal procesmodel. Er is sprake van een verliesgerichte dimensie: de rouwende confronteert zich met het feit dat iemand er niet meer is maar daar tegenover staat de herstelgerichte dimensie:de rouwende houdt zich bezig met de rollen en taken die nou eenmaal moeten worden vervuld.  Rouwen is dus een heen en weer bewegen tussen verlies- en herstelgericht zijn.

Van die laatste dimensie is nu bijna geen sprake meer. Wij zien in ons werk dat dat grote impact heeft voor nabestaanden. De ‘fysieke beperkingen’ die zijn opgelegd hebben een enorme impact. Een knuffel, een arm om iemand heen slaan is van groot belang.  Als rouwende voel je je een beetje kapot vanbinnen maar buitenstaanders zien dat (vaak) niet. Op straat en in de winkels lopen mensen tegenwoordig met een boog om elkaar heen en men kijkt argwanend bij elk hoestje of zuchtje. Bij mensen in de rouw komen deze signalen nog veel harder aan, ondanks dat deze signalen niet persoonlijk zijn.

Taken van rouw

‘De vier rouwtaken’ (van de Amerikaanse psychiater William Worden) worden doorlopen tijdens het rouwen. De vierde en laatste rouwtaak is het ‘opnieuw leren houden van het leven’. Maar dat is nu veel lastiger omdat veel activiteiten momenteel zijn weggevallen. De vierde rouwtaak is van groot belang om je weer te kunnen binden aan- en houden van mensen.

Samen in de rouwbubbel

Toch zijn wij van mening dat het niet alleen maar negatief is. Corona heeft ook voor een (extra) bewustwording gezorgd, waardoor men beseft dat het leven niet zo maakbaar is als we altijd dachten en we niet het eeuwige leven hebben. Door dat te beseffen verplaatst je je misschien ook eerder in de positie van iemand die rouwt en gaan mensen sneller het gesprek aan. Verder zijn vele agenda’s praktisch leeg dus wij merken dat gezinnen wel vaak samen thuis zijn. De ‘rouwbubbel’ waar mensen echt samenzijn bestaat langer en gaat dieper dan wanneer iedereen weer z’n gebruikelijke activiteiten als werk/school/sportclubs oppakt.